KAPADOKYA KAPISI KAZISI
Geoffrey and Françoise Summers

     Kapı geçidi ve avlusuna ek olarak, yapının güneybatı köşesi ve kuzeydoğu bölümünde de kazı çalışmaları yapılmıştır (Kapak ve Şekiller 8-17). Kapının inşasında büyük miktarda ahşap kullanılmış olduğu, yak. 1m aralıkla yatay olarak duvar yüzeylerine yerleştirilen kalın hatıllara ilişkin bulgularla doğrulanmıştır. Geçit ve avluyu dolduran kavrulmuş moloz döküntüleri, ahşap elemanların duvarlar çöktükten sonra yıkıntıların altında yanmaya devam ettiğini göstermektedir. Bu şiddetli yangın sırasında tüm kirişlerin kül olması, dendrokronolojik analizlerde kullanılabilecek yanmış ahşap parçaları bulmamıza olanak bırakmamıştır. Duvarın iki yüzünü bağlayan kuşaklama hatıllarının varlığını gösteren bulguya rastlanmamıştır. Avluda düştükleri yerde bulunan kesme kumtaşı bloklar ise, daha önceki kazılarda kapının dış tarafında bulunanlarla benzer biçimde, Orta Kulenin üzerine tek bir sıra halinde dizilmiş olmalıdır. Kapı yapısının iç duvar yüzeylerinin iki kat çamurla sıvanmış olduğu anlaşılmıştır. Giriş kısmında, kapı geçidi ve avlusundan farklı bir doğrultu ve açıda yerleştirilmiş taş kaplamalı bir yol ortaya çıkarılmıştır. Kaplamanın ilk evresinin güney bitiş çizgisi, Orta Kulenin kuzeydoğu köşesi ile çakışmaktadır. Batı kenarına eklenen taşlar üzeri kısmen örtülü bir taş kanalla (Şekil 8), güneye eklenenler ise geçitteki anakaya çıkıntılarında bitmektedir. Kaplama taşları göreli olarak küçük ve köşelidir.
     2003 yılında bulunan, kırılarak parçalanmış yarı-ikonik idolün basamaklı kaidesinin (Şekil 9) ön kısmı tamamen kazılmıştır. Özgün halinde çamurla sıvanmış olan basamaklar, tırmanmak için değil, ritüel amaçlıdır. Orta Kulenin iç köşesinde, taş kaplamanın üzerine yerleştirilmiş, anikonik (biçimlendirilmemiş) ve üst kısmı ellenmekten düzelmiş ikinci bir stel ya da idol daha bulunmuştur (Kapak ve Şekil 15). Doğu Akdeniz ve Eski Yakın Doğu'da şehir kapılarına, sembolik önemlerine ve çoklu işlevlerine işaret eden kültler yerleştirildiği sık görülür.
     Kanalın içinde yüzüstü yatar konumda, sol elini yüzünü korumak için kaldırmış ve sağ elini düşüşünü yavaşlatmak üzere öne doğru uzatmış halde bulunan kısmen yanmış bir kadın iskeleti (Şekil 10), şehrin yok edilişinin dramatik kanıtları arasındadır. Ezilmiş ve kısmen yanmış kemikler üç günde temizlenmiş, belgelenmiş ve kaldırılmıştır. Sağlıklı ve orta yaşlı olduğu anlaşılan bu kadın kaçarken, hatıllarının yanması sonucu aniden çöken geçit yan duvarı altında kalmış olmalıdır. Hacettepe Üniversitesi'nden Prof. Dr. Yılmaz Erdal iskelet üzerinde detaylı bir çalışma yapmıştır.