SONUÇLAR
1. Yerleşim Alanlarının
Ölçüm ve Belgelenmesi
Kadastro çalışmaları sit alanının dik ve ulaşımı güç kısımlarında yoğunlaştırılmıştır.
Yamaçların dikliği, ana kayaların yüzeye yakınlığı ve yerleşim kalıntılarının
erozyonu gibi lojistik nedelerle bu alanlarda daha ilerki yıllarda kapsamlı
bir jeofiziksel araştırma yapılması düşünülmemektedir. Kadastro çalışmalarının
yoğunlaştığı bir başka bölge de işlevsel ve mimari sorunların bulunduğu
kamu yapılarıdır. İlk sonuçlar Şekil 5,
6, 7,
8 ve 9'da
gösterilmiştir. Bu sonuçların yorumlanması ile kadastro planlarının,
jeofiziki veriler ve balon fotoğrafları ile uyumlu hale getirilmesi
çalışmalarına 1997-98 kış ve bahar aylarında devam edilecektir. Ulaşım
yollarını, kentsel alt belgelemeyi, su kaynaklarını ve bunların yönetimini
gösteren şehir planı tamamlanma aşamasına gelmiştir. Daha uzun dönemli
bir amaç olan şehir dinamiğinin GIS'den yaralanılarak daha iyi anlaşılabilmesi
için yapılan mekan analiz çalışmaları da devam etmektedir.
Bu sezon yapılan çalışmalarla daha önce ortaya çıkan bazı noktalar kesinleşmiş
bazıları ise daha belirginleşmiştir.
-
(i) Şehrin yaşamına aniden
son veren büyük yangın (?Krosüs'ün sorumlu olduğu MÖ.547 yılı) sırasında
bütün kentsel alanlar kullanılıyordu,
-
(ii) 1996 yılı test açmalarında
görülen büyük yangına ait izlerin yoğunluğu tüm şehirde aynıdır,
-
(iii) Dik yamaçlarda bulunan
duvar taş temelleri dışındaki hemen hemen bütün kalıntılar erozyonla
yok olmuştur.
1996 yılında Anatolian Studies'de
yayınlanan kapsamlı ön rapor sadece bir kaç küçük değişiklik gerektirmektedir.
Ancak, devam edilen arazi çalışmalarından elde edilen verilerle bu rapor
önemi, derecede genişletilecektir. Bu rapordaki iç savunma duvarlarının
bulunmayışı, yıkılma tarihi, mimari ilişkiler, yeni bir imparatorluğa
temel olması açısından şehrin özellilkleri ve yönetim tarafından kent
mekanının yerleşim adalarına ayrılması ve surla çevrilmiş olması(=Kentsel
Planlama)gibi temel özellikler doğrudur.
2. Şehir Savunma Sistemi
Şehir savunma sisteminin parçasal planlar ve yazılı betimlemelerden
oluşan detaylı belgelenmesi tamamlanmıştır (Şekil 10,
11 ve 12).
Bu yılki önemli saptamalardan biri, sur duvarının kuzeydoğu bölümünün
doğusunda yer alan yeni bir kapıdır ki,bu kapıyla ilgili ayrıntılı
açıklamalar aşağıdadır. Bu kapının bulunmasından sonra daha önceki
yıllarda saptanmış olan "Su Kapısı" nın gerçekte bir kapı
olmadığı, fakat şehir surunun zayıf kaldığı bir noktada ek yapılarla
kuvvetlendirilmiş bir kısmı olduğu sonucuna varılmıştır. Zaten burada
bir kapı olsaydı bile bu sadece bir yaya yolu olabilirdi. Bu durumda
şehir kapılarının toplam yedi tane olduğu anlaşılmaktadır ki, bu
sayının belki de özel bir önemi vardır. Sur kapıları ile ilgili
mimari sorular kısmen cevaplanmış, özellikle rampaların(glacis)
sur kapılarını nasıl çevrelediği anlaşılmıştır. Genel olarak; her
kapının konumundan kaynaklanan doğal savunma avantajları ve topoğrafyasımn,askeri
tasarımlarının şekillenişi üzerindeki etkisi gözlenmiştir. Önemli
bir sorun kapı açıklıklarının ortalama 8m. dolaylarında olan genişliği
ve buna bağlı olarak kapı üst yapılarının nasıl taşındığıdır. Kapılardan
birinin kısmen temizlenmesi bu soruyu cevaplandırmaya yardımcı olacaktır.
3. Anıtsal Kamu Yapıları Bölgesi
"Saray kompleksi", Sülüklü Göl, kraliyet ahırları veya
depoları, "Kapadokya Kapısı"na açılan alan,askeri alan,
idari bölüm, "polo sahası" ve ilgili yapılardan oluşan
anıtsal kamu yapıları (Şekil13,
14a ve 14b)
bölgesinin,yazılı ve çizimsel belgelenmesi tamamlanmıştır.
Araştırma çeşitli tekniklerin birlikte uygulanması ile yürütülmüştür.
Bunlar; hava fotoğraflarının yerde doğrulanması, yüzey üzerinde
görülebilen duvarların işaretlenerek ölçülmesi ve jeofiziksel haritaların
hazırlık çalışmalarından oluşmaktadır. Belirlenen amaçlara) "Kapadokya
Kapısı" ile "Saray kompleksi" arasındaki alanın daha
önce hazırlanan jeofiziksel haritalarında görülen kalıntıların aynı
alanın yeniden yorumlanmasını gerektirip gerektirmediğine kara verilmesi,
b) "Saray kompleksi"nin girişi olduğu düşünülen bölümün
önünde bu alanın yeniden tanımlanmasını gerektiren başka kalıntılar
bulunup bulunmadığının anlaşılması.
4. Buluntuların Konservasyonu, Çizimi ve Fotoğraflanması
Tüm sezonlardan elde edilen buluntuların konservasyonu konservator
Simone Korolnik'in erken ayrılışına rağmen tamamlanmıştır. Yozgat
Müze Müdürü Sayın Musa Özcan tarafından yürütülen Mercimek Tepe(Yozgat)
kurtarma kazılarından çıkan az sayıdaki Erken Tunç Çağı dönemine
ait bezekli keramiklerin temizlenmesi ve restorasyonu yapılmıştır.
Kerkenes dağı buluntularının çizim ve fotoğraflanması tamalanmıştır.
Digital bir makina ile çekilen fotoğraflar Kerkenes web sayfasında
yayınlanmıştır. Ayrıca bölgesel araştırmadan elde edilen keramikler
de çizilmiştir. Ayrıca 1996 yılı deneme kazıları sırasında "dikmeli
salon" da bulunmuş olan ve bir tekerleğe ait olduğu sanılan
demir buluntular da detaylı biçimde incelenmiştir.
5. Jeofiziksel Araştırma
40x40m. boyutlarındaki iki plan karede(Şekil 20a
ve 20b), 0,25m. paralel aralıklar
ve metrede 8 okuma yoğunluğundaki örnekleme sistemiyle yapılan jeomanyetik
ölçüm, geliştirilecek yazılımlarda kullanılacak uygun veri düzenlemelerinin
ve Kerkenes'de ilerki çalışmalarda kullanılacak örnekleme stratejisinin
belirlenmesini sağlamıştır. Bu jeofiziksel işlem yazılımlarının
geliştirilmesi Kerkenes dışında yapılacak olan çalışmalara da katkıda
bulunacaktır. Şek. 20a ve 20b'de
görülen veriler Dr.Lewis Somers tarafından arazi çalışmaları sırasında
hazırlanmıştır. Bunların eski verilerle birlikte yeniden değerlendirilmesine
yayına hazırlanan Geoplot 3. yazılımı ile devam edilmektedir. Bu
çalışmalar sonucunda verilerin daha iyi anlaşılır hale gelmesi ve
daha önce görülemeyen bazı kalıntıların değerlendirilmesi beklenmektedir.
Detaylı ölçüm yapılan bu iki alanın seçilme nedeni, 1996 yılında
yapılan seyrek örneklemeler ölçüm sonucunda iyi korunmuş yüzey altı
kalıntılarının saptanmasıdır. Bu kalıntılarla ilgili veriler ne
jeolojik özelliklerden ne de yoğun yanmadan kaynaklanan ek sinyallerle
engellenmemektedir. Bu alanların ikincisinde (Şekil 20b)
burada "dikmeli salon"un bulunup bulunmadığı hipotezi
de test edilmiştir. Sonuç belirleyici olmamakla beraber olumsuzdur.
Yeni jeofiziksel verilerle eski arazi çalışmalarından elde edilen
veriler birleştirilerek ve yüzey kalıntıları ile karşılaştırılarak
alan D'nin yeni bir planı çizilmiştir(Şekil 21).
6. Uçurtma ile Hava Fotoğraflarının Çekilmesi
Sit alanının rektifiye edilmiş fotoğraflarla hazırlanan mosaiğinin
(Şekil 1) tamamlanabilmesi için,
eksik olan bazı hava fotoğrafları uçurtma ile taşınan bir fotoğraf
makinası kullanılarak tamamlanmıştır. Bu yöntemin ilerde başka fotoğraflar
için de kullanılabileceği düşünülmektedir.
7. Jeomorfolojik ve Jeolojik Araştırmalar
Arazi çalışmaları kapsamında Kerkenes Dağı'nın jeolojik oluşumu
ve yapısı hakkında araştırmalar yürütülmüştür.Granit kayaların ince
kesitlere bölünerek yapılan incelemesi ve Kerkenes Dağı jeomanyetik
araştırması ile ilgili jeolojik konuların analizi ODTÜ Jeoloji Bölümü'nde
devam etmaktedir. Jeoloji,hidroloji, bölgesel yerleşim özellikleri
ve kent planlaması arasındaki ilişkiler incelenerek olumlu sonuçlar
elde edilmiştir. Kerkenes Dağı'nın jeomorfolojik evrimi burada bulunan
toprak türleri ile beraber değerlendirimiştir. Böylece; şehrin yıkılışı
ve terk edilişinden sonra meydana gelen erozyonun nitelikleri incelenmiştir.
8. Geç Dönem Kalıntıları
Demir Çağı ile ilgili belgeleme çalışmalarmdan(Şekil 3
- 4) ayrı olarak Kale ve diğer
geç dönem kalıntıları hakkında Anatolian Studies'de yayınlanmak
üzere bir rapor hazırlanacaktır. Ayrıca Andrew Goldman tarafından
Kale ve Kiremitlik bölgelerinde bulunan Helenistik-Bizans keramikleri
hakkında bir rapor daha hazırlanmaktadır. Bu, yukardaki rapor ile
birlikte veya ayrıca yayınlanacaktır.
9. Kitap
Kerkenes hakkında yayınlanacak olan kitap için yapılan çalışmalar
devam etmektedir.
10. Mikromorfolojik Araştırma
Dr. Wendy Matthews 1996 yılında mikromorfolojik araştırma için topladığı
örnekler üzerindeki çalışmalarını tamamlamıştır.
|
Şekil 1
Şekil 3
Şekil 4
Şekil 5
Şekil 6
Şekil 7
Şekil 8
Şekil 9
Şekil 10
Şekil 11
Şekil 12
Şekil 13
Şekil 14a
Şekil 14b
Şekil 20a
Şekil 20b
Şekil 21 |